Teşebbüs Nedir TTK? Cesur Bir Eleştiri
TTK’da Teşebbüs: Bir Başlangıç mı, Bir Son mu?
Türk Ticaret Kanunu (TTK) her ne kadar ticaret hayatını düzenlemek için önemli bir zemin hazırlasa da, bazı hükümleri tam anlamıyla “kural koyucu” olmaktan ziyade, genellikle olgusal bir bakış açısıyla kalır. Bugün gelin, TTK’daki teşebbüs kavramını masaya yatırarak, hem sevdiğim hem de sevmediğim yönleriyle tartışalım. Sonuçta, Türkiye’de ticaret yapmayı düşünen birisiyseniz ya da sadece hukukla ilgileniyorsanız, “teşebbüs” kelimesini anlamadan geçmek pek de akıllıca değil. Ama önce bir soruyla başlayalım: Teşebbüs nedir ve gerçekten iş dünyasında her şeyin başlangıcı olabilir mi?
Teşebbüs Nedir?
Türk Ticaret Kanunu’na (TTK) göre teşebbüs, bir kimsenin belirli bir ekonomik amaç için iş yapma arayışı olarak tanımlanabilir. Yani, bir iş kurmak, bir işletmeye başlamak ya da ticaret hayatında aktif bir şekilde yer almak anlamına gelir. TTK’nın 12. maddesinde, ticaretle uğraşan gerçek ve tüzel kişilerin, ticaret siciline kayıtlı olsalar da olmasalar da, esasen teşebbüs sahibi oldukları kabul edilmiştir. Teşebbüsün amacı, tabii ki kâr elde etmektir.
Yani aslında, teşebbüs tam anlamıyla “başlama” noktasında duran bir kavramdır. Fakat burada kafamda bir soru var: Bu “başlangıç” ne kadar geçerli? Yani teşebbüs, sadece bir şeyin başlaması değil mi? Peki, tamamlanmış bir işin ortasında olmamak mı, yoksa sadece her şeyin başında olmak mı esas önemli?
Teşebbüsün Güçlü Yönleri: Cesaretin Adı
Birinin “teşebbüs” etmesi, genellikle cesaretin ve risk almanın simgesi olmuştur. TTK’nın düzenlemelerinde, ticaretin başlangıcını açıklarken, aslında bir girişimciye de önemli bir fırsat tanınmış olur. Yani, burada yeni bir iş kurmayı düşünenlerin ve ticarete atılacak olanların başlangıç noktasını güçlendiren bir zemin var. Bu açıdan bakıldığında, TTK’daki teşebbüs tanımı, girişimci ruhu açısından oldukça sağlam bir temele dayanır.
Çünkü teorik olarak, bir teşebbüsün başlaması, tüm ticari faaliyetlerin de önünü açar. Hangi sektörde olursa olsun, ekonomik faaliyetin temel taşı, elbette ki bu ilk adımda gizlidir. Ama yine de… Bu “ilk adım” gerçekten güvenli mi? Ya da o kadar kolay mı? Çünkü gerçekten şu an Türkiye’de teşebbüs etmek o kadar basit değil. Bir ticari işletme kurmayı hayal etmek kolay ama gerçek hayatta “başlamak” bile başlı başına bir zorluk.
Teşebbüsün Zayıf Yönleri: Bürokrasi ve Yetersizlik
Evet, teşebbüs etmek kulağa çok cesurca geliyor. Fakat işin içine girdiğinizde, bu cesur başlangıcın aslında bürokratik bir engel yığınına takıldığını görüyorsunuz. TTK’nın teşebbüsle ilgili hükümleri her ne kadar güçlü bir başlangıç vaat etse de, işin pratikte her şeyin “başlaması” o kadar da kolay değil. Türkiye’deki bürokratik engeller, girişimcilerin ve iş insanlarının “başlamak” yerine, adeta mücadele etmelerine neden oluyor.
Düşünün, yeni bir şirket kurmak için ihtiyaç duyduğunuz belgeler, evraklar, izinler ve şunlar bunlar… Bir teşebbüs başlatmak, bu evrakların peşinden koşmak demek oluyor. TTK, girişimcilere umut verse de pratikte işler ne kadar sorunsuz ilerliyor? Veya bürokratik engellerle karşılaşanların sayısı hiç de az değil. Birçok kişi, başlangıç aşamasındaki bu kadar karmaşık adımları göz önünde bulundurup, teşebbüse atılmaktan vazgeçiyor.
Bu noktada sormak gerek: Bu kadar zorlaştırılmış bir başlangıç, teşebbüsün anlamını gerçekten yitiriyor mu? Bürokratik engeller, ne kadar “başlangıç” yapmak isteyen kişilerin önünü tıkayabilir?
Sonuç: Teşebbüs Olsun Ama… Hem de Kolay Olsun
Evet, TTK’daki teşebbüs tanımı aslında çok anlamlı bir kavram. Ancak, Türkiye’nin mevcut iş dünyasında ve bürokratik yapısında, bu başlangıcın gerçekten “başlangıç” olup olmadığına dair ciddi bir soru işareti var. Girişimciler ve ticaretle uğraşan kişiler için “başlangıç” dediğimizde, bu sadece bir evrak imzalamak ya da ticaret siciline kaydolmakla bitmiyor.
Sonuç olarak, Teşebbüs nedir sorusuna gelen cevap, “Yeni bir başlangıç” olsa da bu başlangıcın kolay bir şekilde yapılması gerektiği gerçeği değişmiyor. Belki de TTK, biraz daha sadeleşip, biraz daha girişimci dostu olabilirse, gerçekten çok daha verimli bir iş dünyasına sahip olabiliriz.
Bunu söyledikten sonra, kafama takılan bir soru daha var: Eğer bu kadar karmaşık bürokratik engeller olmasaydı, belki de çok daha fazla girişimci yeni işlere atılırdı. Peki, Türkiye’de teşebbüs etmek gerçekten “başlamak” değil mi? Yoksa her şeyin daha fazla “engellenmek” olduğu bir sistemde, başlangıçları çok zorlaştırmak mı?